Nadanie środka odwoławczego na adres niewłaściwego sądu jest powszechnie popełnianym uchybieniem procesowym. Tymczasem wysłanie pisma ze środkiem odwoławczym do niewłaściwego sądu może skutkować problemami z dochowaniem terminu do jego wniesienia – dopiero pismo nadane na adres właściwego sądu można bowiem uznać za skutecznie wniesione w rozumieniu art. 165 § 2 KPC. Obecnie konsekwencje tego rodzaju uchybienia niekoniecznie muszą być jednak tak poważne, aby negatywnie zaważyć na losach całego postępowania.
Jakie popełniamy błędy przy wnoszeniu apelacji?
Przy wnoszeniu apelacji najczęstszą pomyłką jest nadanie pisma bezpośrednio na adres sądu II instancji, podczas gdy na mocy art. 369 § 1 KPC sądem jest w tym wypadku sąd, który wydał zaskarżony wyrok. Na mocy art. 397 § 2 zd. 1 KPC, nakazującego stosować odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym do postępowania toczącego się na skutek zażalenia, wskazany wyżej przepis znajduje odpowiednie zastosowanie także do wnoszenia zażalenia.
Do wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja wrześniowa KPC), w orzecznictwie sądowym za moment wniesienia apelacji uznawano w takim wypadku dopiero dzień, w którym sąd II instancji nadał pismo na adres sądu I instancji (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 października 2000 roku, I CKN 967/00, Lex nr 511971; w odniesieniu do zażaleń – SN w postanowieniu z dnia 28 października 2010 roku, II UZ 24/10, Lex nr 707891). Jeżeli działanie sądu II instancji nastąpiło już po upływie terminu do złożenia apelacji, była ona odrzucana na mocy art. 370 KPC. Położenie osoby wnoszącego apelację dodatkowo pogarszał fakt, iż nie można złożyć wniosku o przywrócenie terminu do złożenia apelacji przez wzgląd na opieszałość sądu niewłaściwego, który nie przekazał go w terminie pozwalającym na nadanie sprawie biegu do sądu właściwego (tak SN w postanowieniu z dnia 15 grudnia 2005 r., I UZ 32/05, Lex nr 195542).
Zmiany w KPC po 3 maja 2012 roku, a skutki wniesienia środka odwoławczego na adres niewłaściwego sądu
Sytuacja uległa zmianie w dniu 3 maja 2012 roku, gdy weszła w życie nowelizacja wrześniowa KPC. Do art. 369 KPC dodano § 3, regulujący skutki wniesienia apelacji bezpośrednio do sądu drugiej instancji w sposób zdecydowanie bardziej korzystny dla wnoszącego. Termin do wniesienia apelacji uznano bowiem za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu II instancji. W uchwale z dnia 19 lutego 2015 roku, III CZP 100/14 (Lex nr 1659243) Sąd Najwyższy ostatecznie rozwiał wątpliwości co do stosowania wyżej wymienionego przepisu także w postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia, uznając jego stosowanie za jak najbardziej zasadne. Obecnie więc w przypadku nadania pisma bezpośrednio na adres sądu odwoławczego, momentem wniesienie apelacji bądź zażalenia jest dzień nadania pisma na adres tego sądu, a nie moment jego przekazania sądowi właściwemu.
Podkreślenia wymaga jednak fakt, że art. 369 § 3 KPC zrównuje skutki wniesienia środka odwoławczego do niewłaściwego sądu w zakresie dochowania terminu jedynie w przypadku, gdy nieprawidłowo nadano go na adres sądu II instancji. Jeżeli pismo zostało wysłane do innego sądu niebędącego właściwym, za moment jego wniesienia w dalszym ciągu będzie uznawany dzień, w którym sąd niewłaściwy nadał je na adres sądu właściwego. Ponadto art. 369 § 3 KPC nie znajduje zastosowania do wnoszenia skargi kasacyjnej. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej zostały wyczerpująco uregulowany w art. 3985 KPC, który nie zawiera normy odpowiadającej treścią art. 369 § 3 KPC. Z tego względu w przypadku nadania skargi kasacyjnej na adres sądu niewłaściwego, w tym także Sądu Najwyższego, za moment jej wniesienia należy zawsze uznać dzień nadania pisma na adres sądu właściwego przez sąd niewłaściwy.
Należy zaznaczyć, że wskazane reguły postępowania powinny być stosowane zarówno wtedy, gdy środek odwoławczy został sporządzony przez zawodowego pełnomocnika procesowego, jak i przez samego odwołującego się. Praktyka sądów polegająca na odrzucaniu środków odwoławczych wniesionych przez fachowych pełnomocników do niewłaściwego sądu została negatywnie oceniona przez Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 15 maja 2013 roku (III CZP 91/12, OSNC 2013/10/112), który ocenił, że w takiej właściwym postępowaniem jest przekazanie środka odwoławczy do rozpoznania właściwemu sądowi.
Leszek Przybyłka, adwokat Kraków, wrzesień 2016 r.
Dodaj komentarz