Okres wypowiedzenia umowy o świadczenie usług

W artykule dotyczącym Wypowiadania umów o świadczenie usług szeroko opisana została problematyka możliwości wypowiadania i skutków wypowiadania tego typu umów.

Tym razem chciałbym przedstawić często występujący praktyczny problem dotyczący zastosowania właściwego okresu wypowiedzenia umów o świadczenie usług. Z praktyki funkcjonowania Kancelarii wynika bowiem, iż obliczenie okresu wypowiedzenia oraz zastosowanie właściwego okresu wypowiedzenia bywa problematyczne.

Ogólnie obowiązujące przepisy prawa nie wskazują wprost na okresy wypowiedzenia umów o świadczenie usług. Nie ma w szczególności regulacji wskazującej na ustawowe terminy wypowiedzenia stosowane w przypadku braku odmiennej umowy stron (jak ma to np. miejsce w przypadku umów najmu). Jest jednak regulacja pośrednio odnosząca się do tej kwestii w zakresie umów zawieranych na czas nieokreślony. Zgodnie bowiem z artykułem 365(1) kodeksu cywilnego „zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.”

Powyższa regulacja sugeruje oddzielne potraktowanie umów o świadczenie usług zawieranych na czas nieokreślony oraz umów zawieranych na czas określony. W odniesieniu do tych pierwszych w/w regulacja może być stosowana wprost; w odniesieniu zaś do umów o świadczenie usług zawieranych na czas określony w/w regulacja może być moim zdaniem stosowana odpowiednio w drodze wykładni per analogiam. Przyjąć bowiem należy iż wypowiedzenie umów terminowych jest co do zasady możliwe tylko wówczas jeżeli wynika to z przepisów prawa – taka zaś sytuacja występuje m.in. w odniesieniu do umów o świadczenie usług w art. 746 kodeku cywilnego (czy np. w art. 764(2) kodeksu cywilnego w odniesieniu do umowy agencyjnej lub też w art. 673§3 w odniesieniu do umów najmu).

Przed wyborem właściwego okresu wypowiedzenia umowy o świadczenie usług istotnym jest ustalenie czy wypowiedzenie to następuje w trybie z ważnych czy bez ważnych powodów. Wniosek taki nasuwa się w szczególności z analizy uzasadnienia Wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15.09.2008, I ACA 84/08 gdzie analizując kwestię skutku wypowiedzenia dokonanego z ważnych powodów sąd dochodzi do przekonania, iż skoro strony w umowie wyraźnie nie przewidziały okresu wypowiedzenia umowy z ważnych powodów to przyjąć należy, iż wypowiedzenie takie wywołuje skutek natychmiastowy.

Powyższe tezy pozwalają zatem na przyjęcie co do zasady następującego trybu dojścia do zastosowania właściwego okresu wypowiedzenia umowy o świadczenie usług:

Po pierwsze należy ustalić czy do wypowiedzenia umowy doszło/ ma dojść z ważnych czy bez ważnych powodów.

W przypadku ustalenia, iż do wypowiedzenia ma dojść/doszło z ważnych powodów należy ustalić czy umowa w sposób wyraźny wskazuje na stosowanie wówczas okresu wypowiedzenia. Tego typu postanowienie umowne brzmieć może np.: „W przypadku wypowiedzenia umowy z ważnych powodów obowiązuje trzy miesięczny okres jej wypowiedzenia”.

Jeżeli umowa wprost nie przewiduje okresu jej wypowiedzenia z ważnych powodów można co do zasady założyć, iż wypowiedzenie wywoła skutek natychmiastowy.

W przypadku ustalenia, iż do wypowiedzenia umowy doszło/ ma dojść bez ważnych powodów należy ustalić czy umowa przewiduje okresy jej wypowiedzenia.

Jeśli tak to wówczas należy stosować w tym zakresie postanowienia umowy. Jeśli nie to wówczas należy wprost lub odpowiednio zastosować przytoczony powyżej artykuł 365(1) kodeksu cywilnego. W braku zatem terminów umownych i ustawowych należy sięgnąć do terminów zwyczajowych. Zwyczajowe terminy wypowiedzenia wynikają ze stałej utrwalonej w danej branży/obszarze praktyki zachowania. Analiza czy w danej sprawie występują ‘zwyczajowe terminy wypowiedzenia’ nie może być dokonana in abstracto i zawsze wymaga indywidualnego przyjrzenia się danemu przypadkowi w szczególności w aspekcie przedmiotu umowy, branży jakiej dotyczy itd..

Jeżeli już ustalimy właściwy okres wypowiedzenia warto wiedzieć, w jaki sposób należy liczyć terminy wypowiedzenia, o czym mowa w osobnym artykule .

Zapewnij sobie spokój i pewność, skorzystaj z pomocy doświadczonego adwokata, który przeprowadzi Cię przez okres wypowiedzenia umowy o świadczenie usług, minimalizując ryzyko i maksymalizując Twoje korzyści.

Leszek Przybyłka, adwokat Kraków, marzec 2013 r.