Nie bez trudu można zauważyć, że wypadki komunikacyjne zdarzają się obecnie bardzo często. W wielu z nich uczestniczy osoba małoletnia, na rzecz której rodzice bądź opiekunowie prawni domagają się zasądzenia odszkodowania w odpowiedniej wysokości. Niekiedy jednak taki małoletni przyczyni się do powstania wypadku komunikacyjnego, np. poprzez przechodzenie w nieoznakowanym miejscu przez jezdnię, przejście na czerwonym świetle itp.
Czy wówczas Sądy mogą obniżyć mu odszkodowanie?
Zgodnie z ogólną regułą, wskazaną w art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Na podstawie tego przepisu można by przyjąć, że jeżeli dziecko przyczyniło się do powstania lub zwiększenia szkody, to wówczas należałoby obniżyć mu odszkodowanie. Ale czy na pewno?
Wiek małoletniego, a możliwość obniżenia odszkodowania
Istotny w tym zakresie jest art. 426 k.c. wskazujący, że małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Dlatego też, można stwierdzić, że w momencie kiedy to małoletni ukończył już 13 lat to wówczas, Sąd może obniżyć odszkodowanie na podstawie art. 362 k.c., a gdy jest młodszy to nie jest to możliwe.
Co z zasadą współżycia społecznego?
Taka interpretacja godziłaby jednak w zasady słuszności (tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 2014 roku, sygn. akt I CSK 295/13) i wyprowadził między innymi z art. 428 k.c. zasadę, że jeżeli zasady współżycia społecznego będą przemawiały za tym, aby odszkodowanie jednak obniżyć to należy tego dokonać. SN wskazał także, że konieczne jest rozpatrzenie każdego przypadku dokładnie i starannie, gdyż nie zawsze podobny stan faktyczny może przynieść podobne rozwiązanie. Co więcej, obniżenie odszkodowania na podstawie przyczynienia jest jedynie uprawnieniem Sądu, a nie jego obowiązkiem.
Dlatego należy przyjąć, że jeżeli małoletni przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, a zasady współżycia społecznego będą przemawiać za obniżeniem należnego mu odszkodowania, to wówczas należy do tego doprowadzić. Za każdym razem takie orzeczenie musi być wydane po bardzo dokładnym przeanalizowaniu wszystkich okoliczności sprawy. Ponadto, należy zwrócić uwagę na zasadniczą przesłankę oceny świadomości małoletniego uczestnika ruchu, a mianowicie czy nieprawidłowość jego postępowania jest adekwatna do wieku wyznaczającego co do zasady poziom jego doświadczenia życiowego.
Piotr Proniewski, adwokat Kraków, lipiec 2016 roku
Dodaj komentarz