Zmiany w długości urlopów rodzicielskich – weszły w życie 2 stycznia 2016 roku (oprócz art. 182 k.p., który wchodzi w życie 1 marca 2016 r.)
1. Nowelizacja ustawy ujednolica zasady i system urlopów związanych z narodzinami dziecka poprzez włączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego. Zatem z k.p. zniknął dodatkowy urlop macierzyński, który w całości został zastąpiony urlopem rodzicielskim. Od stycznia 2016 roku będą obowiązywały dwa rodzaje urlopów w związku z narodzinami dziecka: urlop macierzyński, którego wymiar nie został zmieniony i w dalszym ciągu wynosi od 20 do 37 tygodni (art. 180 par. 1 k.p.) w zależności od liczby dzieci urodzonych w ramach jednego porodu oraz wydłużony urlop rodzicielski. Długość tego ostatniego, zgodnie z art. art. 1821a§ 1 zostanie wydłużona z 20 do 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka.
Urlop w takim wymiarze przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka (art. 1821a § 2). Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka, ale łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć odpowiednio 32 albo 34 tygodni.
Kiedy można skorzystać z urlopu rodzicielskiego?
2. Z urlopu rodzicielskiego będzie można skorzystać po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, jednorazowo lub w maksymalnie 4 częściach. Rodzice będą mieli czas na jego wykorzystanie aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat (Art. 1821c § 1), a więc nie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Ta ostatnia część urlopu rodzicielskiego, która nie zostanie wykorzystana bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, pomniejszy liczbę części urlopu wychowawczego, ale nie jego wymiar. O ile bowiem urlop wychowawczy może zostać podzielony na 5 części, skorzystanie z części urlopu rodzicielskiego w późniejszym terminie spowoduje, że urlop wychowawczy można będzie podzielić już tylko na 4 części.
Urlop rodzicielski, a wymiar czasu pracy
3. Po zmianach nadal będzie możliwe łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą w niepełnym wymiarze godzin, ale nie wyższym niż ½ etatu. W takiej sytuacji wymiar urlopu rodzicielskiego będzie jednak wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie łączenia korzystania z tego urlopu (lub jego części) z pracą, maksymalnie do 64 tygodni (w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego udzielonego na jedno dziecko) lub do 68 tygodni (w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego udzielonego na dwoje lub więcej dzieci urodzonych przy jednym porodzie).
4. Dodatkowo, urlop rodzicielski w wymiarze maksymalnie do 16 tygodni będzie można wykorzystać w dogodnym dla rodziców czasie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.
5. W wyniku nowelizacji uregulowano, że w razie narodzin więcej niż jednego dziecka, gdy któreś z nich zmarło, matka uprawniona jest do wykorzystania urlopu macierzyńskiego w wymiarze odpowiadającym liczbie dzieci pozostałych przy życiu. Niezależnie jednak od liczby żyjących, matka zachowuje prawo do tygodnia tego urlopu (Art. 1801 § 2).
6. Ojcowie będą mogli się cieszyć większą swobodą w planowaniu urlopu. Od stycznia będą mieli 2 lata na skorzystanie z przysługujących tylko im 2 tygodni urlopu. Dodatkowo, będą mogli podzielić go na 2 części i skorzystać z nich w dowolnie wybranym przez siebie momencie. Pracownik będzie miał więcej czasu na wykorzystanie urlopu, bo aż do ukończenia przez swoje dziecko 24 miesiąca życia.
7. Mama lub tata dziecka uprawnieni do zwolnienia od pracy z tytułu wychowywania dziecka w wieku do lat 14 sami zdecydują, czy będą woleli wykorzystać to zwolnienie w dniach (2 dni) czy godzinach (16 godzin). Sposób skorzystania z takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym będzie trzeba określić w pierwszym wniosku o jego udzielenie złożonym w danym roku.
8. Rodzice uzyskają możliwość rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie, jeśli tylko pracodawca wyrazi na to zgodę.
9. Oboje z rodziców otrzymają prawo do korzystania z urlopu rodzicielskiego i wychowawczego w każdym czasie. Jedynym ograniczeniem będzie wymiar przysługującego urlopu.
10. Poszerzono kręg osób uprawnionych do dzielenia się uprawnieniem do urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz zasiłku macierzyńskiego o najbliższych członków rodziny w sytuacji śmierci mamy dziecka, porzucenia przez nią dziecka lub gdy mama dziecka jest niezdolna do samodzielnej egzystencji,
11. Wydłużono do 21 dni po porodzie termin składania wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (tzw. długi wniosek),
12. Wydłużono do 21 dni terminu na złożenie wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego i urlopu wychowawczego albo ich części.
13. Do tej pory z urlopów macierzyńskich i rodzicielskiego mogą skorzystać tylko pracownicy zatrudnieni w ramach stosunku pracy. W wyniku nowelizacji po raz pierwszy dopuszczono możliwość podzielenia się uprawnieniami rodzicielskimi między rodzicami, z których jedno jest zatrudnione na etacie, a drugie jest objęte ubezpieczeniem społecznym z innego tytułu niż stosunek pracy (np. umowa zlecenie, czy prowadzenie własnej działalności gospodarczej).
Justyna Olech, aplikantka adwokacka Kraków, luty 2016 roku.
Dodaj komentarz