Zajęcie wynagrodzenia a użytkowanie samochodu służbowego przez pracownika

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące egzekucji należności przez komornika przewidują możliwość zajęcia przez niego wynagrodzenia wypłacanego dłużnikowi przez pracodawcę. W takiej sytuacji pracodawca nie może wypłacać wynagrodzenia pracownikowi, ma zaś obowiązek przekazywać je odpowiednio komornikowi bądź wierzycielowi.

Limit potrąceń na poczet długu

Należy pamiętać, że nie całe wynagrodzenie należne pracownikowi podlega egzekucji. Po pierwsze, należy od niego odliczyć składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ponadto, potrącenia na poczet egzekwowanego długu, zgodnie z przepisami kodeksu pracy, nie mogą przekroczyć kwoty 3/5 wynagrodzenia w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych albo 1/2 wynagrodzenia w przypadku pozostałych świadczeń.

Bardzo istotna jest także wysokość kwoty wolnej od zajęcia – komornik nie może zająć kwoty odpowiadającej obowiązującemu minimalnemu wynagrodzeniu netto. Ograniczenie to nie ma jednak zastosowania w przypadku egzekucji alimentów.

Świadczenia niepieniężne na rzecz pracownika

Wątpliwości mogą pojawić się w sytuacji, w której pracodawca dokonuje pewnych świadczeń niepieniężnych na rzecz pracownika, takich, jak choćby nieodpłatne udostępnienie mu samochodu służbowego do korzystania w celach prywatnych. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, świadczenie takie stanowi zryczałtowany przychód osiągany przez pracownika z tytułu zatrudnienia, czy powinno zatem wliczać się do kwoty podlegającej zajęciu?

Odpowiedź na tak postawione pytanie powinna być negatywna. Zajęciu w ramach egzekucji z wynagrodzenia podlegają świadczenia pieniężne, stanowiące zapłatę za pracę, udostępnienie samochodu służbowego stanowi zaś świadczenie niepieniężne.

Co z tego wynika? Jeśli pracownikowi przysługuje wynagrodzenie minimalne w kwocie 1530 zł netto („na rękę”), to kwota 250 zł zryczałtowanego przychodu z tytułu nieodpłatnego użytkowania pojazdu służbowego o pojemności silnika do 1600 cm³ nie jest doliczana do tej kwoty jako wynagrodzenie podlegające zajęciu.

Co z odpłatnym użytkowaniem samochodu służbowego?

Spotkać się można także z sytuacją, w której pracodawca udostępnia pracownikowi samochód służbowy do celów prywatnych odpłatnie, potrącając tę odpłatność z wynagrodzenia pracownika. W myśl przepisów kodeksu pracy, na takie potrącenie pracownik musi wyrazić zgodę, mamy więc do czynienia z potrąceniem dobrowolnym.

W takiej sytuacji nasuwa się pytanie: co ma zrobić pracodawca, który chce potrącić należność za udostępnienie samochodu służbowego, a jednocześnie musi przekazać pieniądze komornikowi bądź dłużnikowi, bo wynagrodzenie pracownika zostało zajęte? Ze względu na fakt, iż przekazywanie pieniędzy z zajętego wynagrodzenia na poczet długu stanowi obowiązek nałożony na pracodawcę przepisami postępowania dotyczącymi egzekucji, zasadne wydaje się przyjęcie, iż pracodawca powinien wypełnić ten obowiązek w pierwszej kolejności, a dopiero potem dokonywać potrąceń na swoją rzecz.

Pamiętać jednak należy, że kwota wynagrodzenia minimalnego po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i zaliczek na podatek dochodowy nie podlega także potrąceniom dobrowolnym. Oznacza to, że jeśli po zajęciu wynagrodzenia przez komornika i przekazaniu środków na poczet długu przez pracodawcę nie pozostaną żadne środki ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia netto, pracodawca nie będzie mógł dokonać potrącenia z tytułu udostępnienia pojazdu służbowego do celów prywatnych.

Piotr Proniewski, adwokat Kraków, listopad 2017 roku