Ulga na złe długi w podatku dochodowym od osób fizycznych

W pierwszej kolejności przypomnijmy, że w pakiecie rozwiązań mających na celu ograniczenie zatorów płatniczych, które weszły w życie z początkiem 2020 r. znalazło się między innymi wprowadzenie przepisów szczególnych umożliwiających rozpoznawanie w podatkach dochodowych skutków tzw. „złych długów”. Pierwotnie taki mechanizm funkcjonował wyłącznie na gruncie podatku od towarów i usług. Nowo dodany art. 26i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowił natomiast jego adaptację, z uwzględnieniem różnic wynikających z odrębnych cech obu podatków.

Ulga na złe długi uprawnia wierzyciela do pomniejszenia podstawy opodatkowania o zaliczaną do przychodów należnych wartość niezapłaconego przez kontrahenta świadczenia pieniężnego, jeżeli nie zostało ono uregulowane lub zbyte w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze (rachunku). Co do zasady zmniejszenia można dokonać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym upłynął ww. termin, jednakże przepisy wprowadziły również możliwość skorzystania z ulgi na etapie odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy.

Jednocześnie omawiana ulga nałożyła na dłużnika obowiązek doliczenia do podstawy opodatkowania zaliczonej uprzednio do kosztów uzyskania przychodu wartości nieopłaconego świadczenia pieniężnego. Takie rozwiązanie miało na celu pobudzenie w nierzetelnym dłużniku impulsu do terminowego regulowania zobowiązań.

Wymaga stanowczego podkreślenia, że ulga na złe długi ma zastosowanie wyłącznie wobec świadczeń pieniężnych w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, a więc funkcjonuje w obrocie profesjonalnym, tj. przede wszystkim między przedsiębiorcami.

Poza upływem ww. terminu, pozostałymi warunkami, których łączne spełnienie uprawnia do skorzystania z ulgi na złe długi są:

– brak postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji dłużnika,
– brak upływu 2-letniego terminu od czasu zawarcia umowy lub wystawienia faktury (rachunku), z tym zastrzeżeniem, iż ww. termin jest liczony licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została zawarta umowa lub wystawiona faktura (rachunek),
– zawarcie transakcji handlowej w ramach działalności gospodarczej wierzyciela i dłużnika, z której dochody muszą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Na zakończenie zwracam uwagę, że ulga na złe długi nie ma zastosowania do transakcji handlowych dokonywanych między podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów o cenach transferowych, a także nie można jej zastosować w sytuacji, gdy wartość niezapłaconych wierzytelności została wcześniej zaliczona do kosztów uzyskania przychodów na podstawie innych przepisów.

Przedstawione rozwiązanie stanowi interesującą alternatywę dla dalej funkcjonującej możliwości zaliczenia nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów, przede wszystkim z uwagi na brak obowiązku udowodnienia spełnienia przesłanki nieściągalności. Z perspektywy ulgi na złe długi liczy się bowiem głównie fakt opóźnienia w zapłacie ze strony kontrahenta, przekraczającego 90 dni. Zaznaczam jednak, że z ulgi na złe długi nie będzie można skorzystać, gdy opóźnienie wynika z transakcji B2C (przedsiębiorca-konsument).

Leszek Przybyłka, doradca podatkowy i adwokat Kraków, 4 kwietnia 2022 roku