Świadczenie usług elektronicznych oraz sprzedaż wysyłkowa na odległość, a system OSS

Rynek e-commerce jest jednym z najszybciej rozwijających się rynków europejskich. Według analizy przeprowadzonej przez PwC, wartość samego tylko polskiego rynku takich usług osiągnie w 2026 r. wartość 126 mld zł brutto(1). Taka perspektywa stwarza nie tylko ogromne pole do rozwijania biznesu, lecz także prowadzi do pojawienia się wielu problemów prawnych, z którymi jeszcze kilka lub kilkanaście lat temu nie mieliśmy do czynienia. 

W pierwszej kolejności omówić należy zagadnienia związane z miejscem odprowadzania podatku VAT. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług, miejscem świadczenia usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych i usług elektronicznych („usługi TNE”) na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT jest miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku sprzedaży wysyłkowej na odległość (tzw. wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość – „WISO”), gdzie miejscem dostawy towarów jest miejsce, w którym znajdują się one w momencie zakończenia wysyłki lub transportu do nadawcy. Innymi słowy, jeżeli oferujemy usługi TNE lub prowadzimy sprzedaż wysyłkową na rzecz konsumentów lub przedsiębiorców niebędących podatnikami VAT, zamieszkujących lub mających siedzibę w innych państwach UE, należny podatek VAT powinien zostać zapłacony w państwie odbiorcy, w oparciu o przepisy VAT w nim obowiązujące.

W ramach niniejszego artykułu przedmiotem zainteresowania są wyłącznie usługi elektroniczne oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów na odległość. Przez usługi elektroniczne należy rozumieć usługi świadczone za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe (m.in. dostawy produktów w formie cyfrowej, dostęp do baz danych, tworzenie i hosting stron internetowych). Z kolei aby można było mówić o WISO muszą zostać spełnione następujące warunki: (1) towary są wysyłane lub transportowane przez dostawcę lub na jego rzecz przez osobę trzecią (również gdy dostawca pośrednio uczestniczy w ich wysyłce lub transporcie); (2) wysyłka rozpoczyna się z terytorium jednego państwa UE i kończy na terytorium innego państwa UE; (3) przedmiotem sprzedaży nie są nowe środki transportu lub towary wymagające instalowania albo montażu z próbnym uruchomieniem bądź bez niego.

Podsumowując, świadcząc usługi elektroniczne lub WISO na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT (przede wszystkim konsumentów) bylibyśmy zmuszeni do zarejestrowania się jako podatnik VAT w każdym państwie UE, w którym przebywa odbiorca naszych usług lub nabywca towarów, co generowałoby dużą ilość biurokracji. Dla uproszczenia i usprawnienia całej procedury rozliczania podatku powstał system OSS (ang. One Stop Shop, czyli punkt kompleksowej obsługi).

Chcąc scharakteryzować OSS w kilku słowach należałoby powiedzieć, że jest to system informatyczny, który umożliwia rejestrację, składanie deklaracji i co najważniejsze – rozliczanie podatku VAT w jednym państwie, np. w Polsce, lecz z zastosowaniem przepisów VAT obowiązujących w państwie odbiorcy usługi lub nabywcy towaru. Dla przykładu, po rejestracji w systemie OSS podatek VAT od sprzedaży produktu cyfrowego francuskiemu konsumentowi będzie rozliczany w Polsce, jednak z zastosowaniem obowiązującej we Francji dla tego typu usług stawki podatkowej.

Rejestracja w systemie OSS nie jest obligatoryjna. Podatnik może rozliczać podatek VAT w innych państwach UE, jednak oznacza to obowiązek rejestracji w każdym kraju UE, w którym znajduje się odbiorca usługi lub nabywca towaru. Co ważne, przepisy wprowadzają wyjątek od zasady rozliczania podatku w kraju miejsca siedziby, zamieszkania, pobytu odbiorcy. Mogą z niego skorzystać podatnicy świadczący usługi elektroniczne lub prowadzący sprzedaż wysyłkową na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, o ile całkowita wartość usług oraz dostaw, pomniejszona o kwotę podatku, nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego ani w poprzednim roku podatkowym kwoty 10.000 euro (w Polsce – 42.000 zł).

(1)https://www.pwc.pl/pl/media/2021-02-09-analiza-pwc-prognoza-rozwoju-rynku-ecommerce-w-polsce.html [dostęp: 27.05.2022]

Tomasz Majkrzak, maj 2022 roku