Śmierć wspólnika spółki jawnej to zdarzenie wywołujące wiele reperkusji prawnych w szczególności, gdy do zdarzenia dochodzi w dwuosobowej spółce jawnej. Śmierć wspólnika dwuosobowej spółki jawnej wpływa w szczególności na aspekty cywilistyczne, podatkowe, korporacyjno – handlowe oraz administracyjne funkcjonowania spółki i jej wspólników. Regulacje prawne w tym zakresie porozrzucane są w szeregu aktów prawnych.
W prowadzonej praktyce prawnej spotkałem się z ciekawym zagadnieniem dotyczącym zakresu uprawnień „korporacyjnych” żyjących wspólników.
Stan faktyczny przypadku był następujący:
W spółce jawnej było dwóch wspólników. Umowa spółki nie zawierała postanowień o kontynuowaniu jej trwania po śmierci wspólnika z udziałem spadkobierców. Jeden ze wspólników spółki zmarł, co zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych skutkuje rozwiązaniem spółki. Otwarta została likwidacja spółki zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego. Likwidatorem spółki został drugi żyjący wspólnik. W toku podejmowanych czynności likwidacyjnych żyjący wspólnik celem optymalizacji kosztów w okresie likwidacji wypowiedział umowę najmu lokalu, w którym znajdowała się siedziba spółki. Jednocześnie wspólnik podjął samodzielnie uchwałę o zmianie siedziby i jej przeniesieniu do Krakowa pod adres swojego miejsca zamieszkania. Zmiana siedziby została zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego. Sąd oddalił wniosek o wpis zmiany siedziby i nowego adresu spółki.
Po pierwsze Sąd (referendarz sądowy) argumentował, iż zgodnie z art. 9 Kodeksu Spółek Handlowych zmiana umowy spółki (w tym adekwatnie zmiana siedziby) wymaga zgody wszystkich wspólników. Zatem jeden ze wspólników nie jest uprawniony samodzielnie do podjęcia decyzji w tym zakresie.
Po drugie referendarz sądowy argumentował, że zmiana siedziby w trakcie likwidacji spółki może odnieść negatywny wpływ na spłatę ewentualnych wierzycieli spółki.
Po trzecie referendarz wskazał, iż „zmiana siedziby” spółki jawnej nie mieści się w kompetencjach likwidatora wymienionych w kodeksie spółek handlowych.
Nasza Kancelaria zaskarżyła wydane postanowienie wnosząc by Sąd Rejonowy w Krakowie wpisał zmianę siedziby na Kraków zgodnie z wnioskiem.
Po pierwsze w skardze wskazano na błędną interpretację art. 9 kodeksu spółek handlowych. Sąd stanął bowiem na błędnym stanowisku, iż w przedmiotowym stanie faktycznym nie było zgody wszystkich wspólników. Tymczasem w dniu wydawania postanowienia rzeczona spółka jawna byłą de facto spółką jednoosobową. Jedyny żyjący wspólnik był w tym okresie jedynym wspólnikiem spółki, skoro zaś umowa spółki nie przewidywała prawa wstąpienia do niej spadkobierców, to całość kompetencji przypadła żyjącemu wspólnikowi. Oczywiście podejmowane przez niego decyzje należy badać z punktu widzenia ich zgodności z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego (art. 58 Kodeksu cCywilnego). W tym zaś kontekście podjęta decyzja o zmianie siedziby spełniała wymóg z art. 9 k.s.h. oraz na pewno nie była sprzeczna z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego.
Po drugie wskazano, iż żaden przepis prawa nie pozwala sądowi orzekającemu na uzależnianie podjęcia decyzji rejestrowych od badania ‘stopnia’ naruszenia praw wierzycieli.
Po trzecie wydanemu postanowieniu zarzucono, iż art. 77 k.s.h. kategoryzuje jedynie obowiązki spoczywające na likwidatorach. Art. 77 k.s.h. w żadnym zakresie nie wyłącza uprawnień korporacyjnych wspólników. Wspólnik/wspólnicy w dalszym ciągu mogę podejmować czynności zastrzeżone dla nich przez umowę spółki i przepisy kodeksu, jednak z wyłączeniem czynności zastrzeżonych dla likwidatora. Nawet przy przyjęciu interpretacji odmiennej należy mieć na uwadze, iż czynność zmiany siedziby może być kwalifikowana jako czynność zmierzająca do zamknięcia bieżących interesów spółki.
Sąd Rejonowy w Krakowie rozpoznający wniesioną skargę uwzględnił ją i dokonał wpisu zmiany siedziby zgodnie z wnioskiem.
Kluczowy wniosek płynący ze wskazanego przypadku jednoznacznie potwierdza, że co do zasady w razie śmierci wspólnika w dwuosobowej spółce jawnej w braku postanowień o wstąpieniu do spółki spadkobierców, żyjący wspólnik jest uprawniony do samodzielnego podejmowania czynności korporacyjnych dotychczas wymagających zgodnej woli obojga wspólników.
Wspierając wspólników w realizacji szeroko rozumianych postępowań likwidacyjnych Kancelaria świadczy kompleksowe usługi doradcze na płaszczyźnie prawa handlowego, cywilnego, administracyjnego i podatkowego.
Piotr Proniewski, adwokat Kraków, listopad 2011 roku.
Dodaj komentarz