Monitoring wizyjny – aspekty praktyczne w kontekście RODO
Obecnie niemalże każdy obiekt przyjmujący gości, taki jak hotel, posiada system monitoringu. Jego instalacja ma na celu głównie zapewnienie odwiedzającym poczucia bezpieczeństwa oraz przeciwdziałanie przestępstwom, takim jak kradzieże czy niszczenie obiektu. Jako podstawę prawną instalacji omawianego systemu można by zatem wskazać art. 6 ust. 1 pkt f RODO, uznając zapewnienie przez obiekt bezpieczeństwa osób oraz mienia w obszarze objętym monitoringiem za tzw. prawnie usprawiedliwiony cel administratora danych.
Niejednokrotnie jednak hotelarze spotykają się z sytuacjami, które w świetle Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dn. 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), zwanego potocznie „RODO”, które weszło w życie w dn. 25 maja 2018 roku, mogą budzić pewne wątpliwości.
Problem praktyczny 1 – czy obiekt może udostępnić nagranie z monitoringu na żądanie osoby poszkodowanej w związku ze stłuczką na parkingu hotelowym?
Często spotykaną sytuacją jest stłuczka lub porysowanie samochodu gościa na parkingu hotelowym. Jako że w dzisiejszych czasach większość obiektów dysponuje systemem monitorowania, niejednokrotnie zdarza się, iż gość przybiega do recepcji, prosząc o udostępnienie nagrania dokumentującego zdarzenie. Co wówczas powinien zrobić przedstawiciel obiektu? Czy hotel ma prawo spełnić żądanie klienta?
Zasadniczo na ostatnie pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Hotel, jako administrator danych, może podjąć decyzję o udostępnieniu nagrań z systemu monitoringu. Należy jednak pamiętać o kilku zasadniczych kwestiach.
Po pierwsze wskazać należy, że udostępnienie takich nagrań winno się odbyć z poszanowaniem praw oraz wolności osób postronnych, co oznacza, iż nie powinno ono obejmować innych osób poza uczestnikami zdarzenia. W rzeczywistości jednak takie nagrania częstokroć zawierają dane osób, które w zdarzeniu nie uczestniczyły, a jedynie znalazły się w zasięgu kamer monitoringu utrwalających całe zajście. Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z zasadą minimalizacji danych osobowych zawartą w art. 5 ust. 1 pkt c RODO, administrator winien dołożyć należytej staranności, by udostępniane na żądanie osoby trzeciej nagranie nie obejmowało danych osób niezaangażowanych w zdarzenie. W praktyce jednak większość systemów monitoringu nie umożliwia swym użytkownikom wyodrębnienia fragmentu obrazu w ten sposób, by w/w osoby postronne pozostały niewidoczne bądź zanonimizowane. Stąd decyzja o udostępnieniu lub nie nagrania utrwalającego wizerunek sprawcy szkody lub tablice rejestracyjne jego pojazdu będzie należeć do administratora.
Co więcej, jako podstawę prawną przedmiotowego udostępnienia danych utrwalonych przez system monitorujący, administrator winien wskazać art. 6 ust. 1 pkt f RODO, mówiący o tym, iż przetwarzanie danych jest zgodne z prawem, gdy „jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem”. Można bowiem w tym wypadku argumentować, że udostępnienie poszkodowanemu, będącemu osobą trzecią, danych sprawcy szkody będzie niezbędne do dochodzenia przez w/w stosownego odszkodowania, a jednocześnie udostępnienie to będzie miało nadrzędny charakter wobec interesów czy podstawowych praw sprawcy.
Podkreślić należy przy tym, iż obowiązkiem w/w poszkodowanego, któremu udostępniono nagranie z monitoringu, będzie z kolei przetwarzanie tych informacji zgodnie z zasadami ochrony danych i wyłącznie w zakresie realizowanego przez niego celu.
Problem praktyczny 2 – czy obiekt może zainstalować atrapy kamer lub stosować ukryte kamery w ramach systemu monitoringu?
W powyższej kwestii wielokrotnie wypowiadał się organ zajmujący się ochroną danych osobowych. Stanowisko ówczesnego Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych pozostało aktualne pomimo nowelizacji przepisów w zakresie ochrony danych i wyrażone zostało również przez obecnie funkcjonującego Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
W/w organ twierdzi, iż stosowanie atrap kamer przez obiekty powinno być zakazane. Argumentując powyższe, organ wskazał na to, że atrapy wprowadzają w błąd potencjalnie monitorowanych co do ingerencji w ich sferę prywatności. Jednocześnie wprowadzają one u nich mylne poczucie większego bezpieczeństwa. Może to skutkować takimi sytuacjami jak np. pozostawianie przez gości hotelowych uchylonych okien podczas ich nieobecności w pokoju z uwagi na błędne przekonanie o zainstalowanym w obiekcie systemie monitoringu.
Niepożądane konsekwencje takiego działania mogą zatem przewyższyć ewentualne korzyści wynikające ze stosowania atrap kamer w obiekcie. Tym samym w/w postępowanie hotelu może podawać w wątpliwość zarówno skuteczność, jak i adekwatność tego narzędzia do realizacji zamierzonego celu.
Przechodząc z kolei do drugiej części pytania, zarówno RODO, jak i przepisy krajowe nie zezwalają na to, by w ramach systemu monitoringu używane były ukryte kamery. W myśl w/w regulacji obszary, które objęte są monitoringiem muszą być oznaczone zgodnie z określonymi w prawie wymogami. Prawo do niejawnego monitorowania mają bowiem wyłącznie służby porządkowe oraz służby specjalne podejmujące czynności w oparciu o ustawy regulujące ich działalność. Stosowanie ukrytych kamer przez hotel mogłoby być postrzegane jako nadmiarowa forma przetwarzania danych. Co za tym idzie, dla obiektu mogłoby to się wiązać z odpowiedzialnością cywilną, administracyjną czy nawet karną.
Problem praktyczny 3 – czy obiekt może rejestrować dźwięk w ramach systemu monitoringu?
Co do zasady, przepisy regulujące monitoring nie pozwalają na nagrywanie dźwięku podczas rejestracji obrazu. Podobnie jak w zakreślonym powyżej „Problemie praktycznym 2”, takie uprawnienie przysługuje wyłącznie służbom porządkowym i służbom specjalnym podejmującym czynności w oparciu o ustawy regulujące ich działalność. Również w tym wypadku rejestrowanie dźwięku w ramach systemu monitoringu mogłoby być postrzegane jako nadmiarowa forma przetwarzania danych, a co za tym idzie, dla obiektu mogłoby to się wiązać z odpowiedzialnością cywilną, administracyjną czy nawet karną.
Problem praktyczny 4 – czy hotel może wykorzystywać system monitoringu do kontroli prawidłowości świadczenia pracy przez pracowników?
Pomimo, iż pokusa dla pracodawców posiadających w swych obiektach monitoring może być spora, wykorzystanie w/w systemu jako narzędzia kontroli pracowników jest zabroniona. W myśl art. 222 § 1 Kodeksu Pracy (dalej jako: KP), monitoring ma służyć przede wszystkim do „zapewnienia bezpieczeństwa pracowników lub ochrony mienia lub kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę”. Hotel nie może zatem używać go jako pewnego rodzaju środka nadzoru nad jakością świadczenia pracy przez swój personel, w tym przykładowo do sprawdzania długości przerw lub godzin opuszczania przez pracowników miejsca pracy.
Przepisy RODO, KP, jak również Konstytucji RP wskazują, iż podmioty korzystające z systemu monitoringu wizyjnego winny kierować się w szczególności zasadami celowości oraz minimalizacji danych. W myśl w/w zasad dane muszą być gromadzone w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach. Co więcej, pozyskiwać można wyłącznie te z nich, które są adekwatne, stosowne i ograniczone do niezbędnego minimum wynikającego z realizowanego celu. Biorąc pod uwagę, iż głównym celem monitoringu winno być zapewnienie bezpieczeństwa osób i mienia, nie jest dozwolone, by obiekt wykorzystywał w/w system do kontroli efektywności i wydajności pracy swych pracowników.
Anna Kuźniak, aplikantka radcowska
Kraków, kwiecień 2019 roku
Dodaj komentarz