Globalizacja, otwarcie granic, wejście Polski do strefy Schengen-zjawiska te przyczyniły się do ożywionych migracji w granicach Rzeczpospolitej. Obywatele naszego kraju coraz częściej wyjeżdżają i osiedlają się zagranicą. Mamy też do czynienia z procesem odwrotnym, bowiem coraz więcej cudzoziemców mieszka i pracuje w Polsce.
Organy naszej administracji wydają takim osobom zezwolenia uprawniające do przebywania na terenie RP oraz zezwalające na np. podejmowanie aktywności zawodowej. Zdarzają się jednak sytuacje, w których cudzoziemcy wchodzą w zatargi z prawem pracy i nie tylko, co z kolei rodzi pewne wątpliwości co do legalności dalszego pobytu. Niniejszy artykuł ma służyć rozwianiu najczęstszych z nich.
Najpowszechniej spotykane zezwolenia, o które starają się cudzoziemcy to: wiza (wydawana przez konsula), przedłużenie wizy, zezwolenie na pobyt czasowy oraz zezwolenie na pobyt stały (wydawane przez wojewodę). Spróbujmy przeanalizować przykłady w odniesieniu do powyższych czterech zezwoleń w sytuacji gdy i.) wnioskodawcy zostali skazani w RP prawomocnym wyrokiem sądu, ii.) wnioskodawcy zostali skazani w RP prawomocnym wyrokiem sądu, ale pozostają jednocześnie w związku małżeńskim z obywatelem polskim, oraz gdy iii.) nie zostali skazani, ale toczy się wobec nich postępowanie karne (mają status podejrzanego).
Wśród przesłanek negatywnych, których zaistnienie wyklucza wydanie wizy bądź jej przedłużenie, określonych w art. 65 ustawy o cudzoziemcach z 12 grudnia 2013 roku (ustawa weszła w życie 1 maja 2014 r., a rozwiązanie zaproponowane w art.65 jest zbieżne z art. 30 poprzednio obowiązującej ustawy o cudzoziemcach z 13 czerwca 2003 r.), wskazane jest między innymi figurowanie danych wnioskodawcy w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terenie RP jest niepożądany (dalej jako „Wykaz”). Kto więc może znaleźć się w tym wykazie? Przesłanki umieszczenia tam danych cudzoziemca określa art. 435 ust.1 wspomnianej regulacji. Zgodnie z tym artykułem przesłanką może być między innymi skazanie prawomocnym wyrokiem w Rzeczypospolitej Polskiej za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe na karę grzywny lub karę pozbawienia wolności. Z kolei w przypadku kary pozbawienia wolności powyżej jednego roku w rejestrze uwzględnia się nie tylko skazania na obszarze RP, ale na całym terytorium strefy Schengen, zarówno za przestępstwa umyślne jak i nieumyślne.
Zaistnienie przesłanki z Wykazu po wydaniu wizy skutkuje jej cofnięciem. Z kolei jeśli okaże się, iż przesłanka negatywna istniała w dniu wydawaniu wizy właściwy organ wydaje decyzję o jej unieważnieniu.
Wpisanie do Wykazu ma swoje skutki również w przypadku starań obcokrajowców o zezwolenie na pobyt czasowy i stały. Osobie figurującej w tym wykazie odmawia się bowiem obydwu tych zezwoleń. Konsekwencją wpisu do wykazu jest także cofnięcie zezwolenia na pobyt czasowy. Cofnięte może być też także zezwolenie na pobyt stały, np. w sytuacji, gdy cudzoziemiec w postępowaniu o udzielenie zezwolenia zataił prawdę lub zeznał nieprawdę, albo złożył wniosek zawierający fałszywe informacje, lub został skazany prawomocnym wyrokiem w RP za przestępstwo umyślne na karę co najmniej trzech lat pozbawienia wolności.
Skutek w postaci odmowy wydania zezwolenia na pobyt z uwagi na wpis w Wykazie nie będzie miał jednak miejsca w sytuacji, gdy cudzoziemiec jest małżonkiem obywatela polskiego, a to ze względu na brzmienie art. 436 ust.1 pkt.1 ustawy o cudzoziemcach. Przepis ten mówi, iż danych cudzoziemca nie umieszcza się w Wykazie, jeżeli jest on małżonkiem obywatela polskiego oraz przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej małżonkiem cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, chyba że jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, albo bezpieczeństwa i porządku publicznego. Warto dodać, że kryterium zagrożenia dla bezpieczeństwa i porządku publicznego jest też samoistną, niezależną od Wykazu, przesłanką odmowy wydania wizy lub pozwolenia na pobyt. Pamiętać należy także, że przywilej niepodlegania wpisowi do Wykazu nie dotyczy sytuacji, gdy małżeństwo zostanie uznane za „fikcyjne” (zawarte wyłącznie w celu legalizacji pobytu).
W tym miejscu warto wskazać, że dane są umieszczane w Wykazie na czas określony, zależny od rodzaju kary i jej wysokości. I tak w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności poniżej trzech lat dane cudzoziemca figurują w wykazie przez okres 3 lat od zakończenia wykonywania kary. Jeżeli orzeczono karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności to okres ten wynosi 5 lat. Natomiast w przypadku orzeczenia wobec cudzoziemca wyłącznie kary grzywny dane figurują w rejestrze przez okres 3 lat od uprawomocnienia się wyroku. Jeżeli jednak kara grzywny jest jedyną karą, jaką orzeczono wobec cudzoziemca, i zostanie ona zapłacona, jego danych nie umieszcza się w Wykazie, a jeśli już zostały umieszczone to po uiszczeniu należności następuje ich wykreślenie. Informacje te pozostają w wykazie także na czas warunkowego zawieszenia odbywania kary pozbawienia wolności od dnia uprawomocnienia się wyroku.
Pozostaje wreszcie do omówienia sytuacja cudzoziemców, którzy nie zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądu, ale toczy się wobec nich postępowanie karne. Status podejrzanego co do zasady nie wpływa negatywnie na sytuację cudzoziemca starającego się o przedłużenie czy zezwolenie na pobyt. Niektóre formularze posiadają rubrykę z pytaniem o to, czy toczy się przeciwko takiej osobie postępowanie karne, nie ma to jednak bezpośredniego przełożenia na decyzję. W skrajnym przypadku wojewoda może jednak uznać, że osoba taka stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego i na tej podstawie odmówić wydania określonego dokumentu. Status podejrzanego nie jest jednak obligatoryjną przesłanką odmowy.
Podstawową zasadą jest tutaj szczerość. Przede wszystkim należy udzielić urzędnikowi wyczerpujących informacji o toczącym się postępowaniu, w formularzu, albo w trakcie rozmowy. Zatajenie tego faktu jest w praktyce niemożliwe, ponieważ większość wniosków jest przesyłana do zaopiniowania Policji, Straży Granicznej czy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Nieudzielenie informacji na ten temat nie przyniesie więc żadnych korzyści, a może negatywnie wpłynąć na ostateczną decyzję. Co więcej, wniosek który zawiera fałszywe informacje lub sytuacja w której w toku postępowania cudzoziemiec zeznał nieprawdę lub zataił prawdę stanowią samoistną podstawę do odmowy wydania zezwolenia uprawniającego do pobytu w RP.
Podsumowując, dopiero prawomocne skazanie cudzoziemca powoduje umieszczenie go w wykazie osób niepożądanych, co z kolei skutkuje cofnięciem wizy, odmową jej wydania bądź przedłużenia, cofnięciem bądź odmową wydania zezwolenia na pobyt czasowy, a nawet odmową wydania zezwolenia na pobyt stały lub jego cofnięciem w przypadkach skazania na co najmniej 3 lata pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne.
Jeżeli jednak cudzoziemiec jest małżonkiem obywatela polskiego to jego danych nie umieszcza się w rejestrze osób niepożądanych, ma on więc pełne szanse na uzyskanie wyżej wymienionych dokumentów, pod warunkiem iż nie zatai on faktu skazania prawomocnym wyrokiem lub prowadzenia wobec niego postępowania przygotowawczego oraz nie zostanie uznany za stwarzającego zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego RP, a małżeństwo nie zostało zawarte celem obejścia przepisów ustawy. Przed przystąpieniem do jakichkolwiek działań, zgłoś się o pomoc do dobrego adwokata.
Kraków, czerwiec 2014 roku.
Dodaj komentarz