Rozpowszechnienie pracy zdalnej, z jaką mamy do czynienia w ciągu ostatnich kilku lat z jednej strony stworzyła zupełnie nowe, dotąd nieistniejące możliwości rozwoju kariery zawodowej, jednak z drugiej – spowodowała pojawienie się nowych wyzwań, z którymi próbujemy się uporać.
Obecnie pracownik ma możliwość zdalnej pracy dla zagranicznej korporacji bez konieczności emigracji i rozpoczynania życia od nowa w innym państwie. Tym samym taki pracownik może stać się beneficjentem wyższej pensji, niejednokrotnie wypłacanej w zagranicznej walucie, zaś w dalszym ciągu ponosić dotychczasowe koszty życia w ojczystym kraju. Pierwszą istotną kwestią, z którą pracownik musi się zmierzyć są problemy natury podatkowej. W ramach niniejszego artykułu za przykład przyjmiemy pracownika, który na co dzień mieszka w Polsce (PL), posiada tutaj rodzinę, natomiast jest zatrudniony w spółce mającej siedzibę w Niemczech (RFN), nieposiadającą oddziału w naszym kraju, a podstawą zatrudnienia naszego pracownika jest umowa o pracę, a nie coraz popularniejsze B2B.
Gdzie rozliczać podatek dochodowy?
Fakt zamieszkiwania pracownika w PL oraz posiadania tutaj rodziny ma wpływ na jego rezydencję podatkową i objęcie pracownika nieograniczonym obowiązkiem podatkowym w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Abyśmy mogli mówić o polskim rezydencie podatkowym, to spełniony musi zostać przynajmniej jeden z dwóch warunków:
– podatnik posiada w PL centrum interesów osobistych lub gospodarczych
– podatnik przebywa w PL dłużej niż 183 dni w roku.
W naszym przypadku zapewne spełnione są oba z tych warunków. Po pierwsze, pracownik przebywa w PL przez praktycznie 365 dni w roku. Po drugie, w kraju ojczystym znajduje się również jego centrum interesów osobistych, ponieważ ma tutaj rodzinę, znajomych etc.
To jednak nie wszystko. W ramach niniejszej analizy musimy również uwzględnić umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą pomiędzy PL a RFN. Co do zasady istnieją dwie metody unikania podwójnego opodatkowania – metoda proporcjonalnego zaliczenia i metoda wyłączenia z progresją. W przywołanej umowie z RFN ma zastosowania metoda korzystniejsza dla podatnika, tj. metoda wyłączenia z progresją. Oznacza ona, że PL zwalnia z opodatkowania dochód osiągnięty w RFN. W konsekwencji podatnik rozlicza się wyłącznie z niemieckim fiskusem i – z pewnymi wyjątkami – nie musi składać żadnych zeznań podatkowych w PL. Z odstępstwem od tej zasady mielibyśmy do czynienia, gdyby podatnik uzyskiwał dochód zarówno w RFN, jak i w PL, ponieważ wtedy dochód zagraniczny wpływałby na ustalenie stopy procentowej, według której należałoby obliczyć podatek od dochodu osiągniętego w PL. Innymi słowy, w takiej sytuacji dochód zagraniczny de facto wpływa na wysokość podatku w PL i istnieje obowiązek wykazania go w polskim zeznaniu podatkowym.
A co z ubezpieczeniem zdrowotnym?
Co do zasady składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne opłacane są w kraju, w którym pracownik jest formalnie zatrudniony. W naszym kazusie, to niemiecki pracodawca jest zobowiązany do odprowadzania za pracownika wszelkich składek, co skutkuje przede wszystkim tym, że pracownik jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w ramach systemu funkcjonującego u naszego zachodniego sąsiada.
Co jednak w sytuacji, gdy nasz pracownik chciałby podjąć leczenie w kraju, w którym mieszka (tu: PL)? Pracownik nie jest bowiem ubezpieczony w ramach NFZ.
Istnieje jednak uregulowana na poziomie unijnym procedura uprawniająca do skorzystania z pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych w ramach państw członkowskich UE. Jeżeli pracownik jest ubezpieczony w innym państwie członkowskim UE (tu: RFN), to należy zwrócić się do tamtejszego funduszu zdrowotnego z wnioskiem o wydanie dokumentu S1. Za pośrednictwem takiego dokumentu fundusz potwierdzi, że pracownikowi przysługuje prawo do ubezpieczenia zdrowotnego w jednym z państw członkowskich UE. Następnie dokument S1 należy zarejestrować w wojewódzkim oddziale NFZ właściwym ze względu na adres zamieszkania pracownika w kraju. Po rejestracji NFZ wydaje poświadczenie, które potwierdza prawo do leczenia w PL.
Leszek Przybyłka, doradca podatkowy i adwokat Kraków, 28 marca 2022 roku
Dodaj komentarz