Darowizna udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mieści się w zakresie art. 180 Kodeksu spółek handlowych (dalej: „k.s.h.”), który stanowi, że zbycie udziałów spółki winno nastąpić w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Czy taka forma czynności wystarczy do jej ważności?
Wydaje się, że tak. Zgodnie z art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej: „k.c.”) oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże pomimo niezachowania tej formy umowa jest ważna, jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Dodatkowo, należy zwrócić uwagę na § 2 tego artykułu – przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.
Dlatego też, biorąc pod uwagę przepisy zarówno kodeksu cywilnego, jak i kodeksu spółek handlowych, należałoby przyjąć, że umowa darowizny zawarta w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym będzie ważna pod warunkiem, że świadczenie zostało spełnione.
Ale jak wykazać spełnienie świadczenia w przypadku darowizny udziałów w spółce?
Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (III FSK 2915/11): Udział w spółce z o.o. w świetle przepisów k.s.h., to zasadniczo ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce z o.o. (zarówno tych o charakterze korporacyjnym np. prawo do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników, jak i majątkowym np. prawo do dywidendy). Równocześnie jednak pojęcie „udziału” rozumieć należy jako cząstkę kapitału zakładowego, skoro „kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej” (art. 153 k.s.h.). Jeśli chodzi o formę zbycia udziałów w spółce z o.o., to w myśl art. 180 k.s.h. zbycie udziału, jego części lub części ułamkowej powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, która jest formą zastrzeżoną pod rygorem nieważności. Zwykła forma pisemna umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. obowiązywała na gruncie przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. – Kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.). Obecnie jest ona już niewystarczająca. Zbycie udziału staje się skuteczne wobec spółki dopiero od chwili, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o tym, wraz z dowodem dokonania czynności, czyli umową zbycia zawartą w odpowiedniej formie (art. 187 § 1 k.s.h.). Innymi słowy, skutkiem przytoczonego przepisu prawa jest to, że za wspólnika wobec spółki do czasu odpowiedniego zawiadomienia uważa się zbywcę udziału. Dotyczy to zarówno praw wspólnika (np. udziału w posiedzeniach zgromadzenia wspólników, poboru dywidendy), jak i jego obowiązków (np. w zakresie dopłat). Po otrzymaniu zawiadomienia o zbyciu udziału (jego części lub części ułamkowej), spółka powinna wpisać nowego wspólnika do księgi udziałów (art. 188 § 1 k.s.h.). Wobec osób trzecich przeniesienie udziału staje się jednak skuteczne dopiero z chwilą ujawnienia tego faktu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Po wpisaniu nowego wspólnika do księgi udziałów, do zarządu spółki należy złożenie do sądu rejestrowego nowej (zaktualizowanej) listy wspólników z określeniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich (art. 188 § 3 k.s.h.).
Konieczne jest dołączenie zawiadomienia spółki o przejściu udziałów podpisane przez darczyńcę, jak również nowa lista wspólników uwzględniająca przejście udziałów. Zawsze można się także powołać na dowody osobowe. W ten sposób Sąd rejestrowy nie powinien powziąć wątpliwości co do wykonania umowy darowizny udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Piotr Proniewski, adwokat Kraków, grudzień 2016 roku
Dodaj komentarz