Dla odpowiedzi na to pytanie przyjmijmy typową sytuację, w której umowa spółki milczy na temat prawa pierwszeństwa objęcia nowych udziałów przysługującego wspólnikom tj. ani im go nie przyznaje, ani nie pozbawia tego prawa dotychczasowych wspólników. Na potrzeby niniejszego artykułu przyjmijmy także, że uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego nie wyłącza prawa pierwszeństwa objęcia udziałów przysługującego dotychczasowym wspólnikom. W odrębnym artykule zostanie omówiona sytuacja, w której wszyscy, bądź też tylko wybrani wspólnicy zostają na mocy uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego pozbawieni takiego prawa.
Sposoby zaskarżenia uchwał zgromadzenia wspólników
Kodeks Spółek Handlowych (dalej jako KSH) przewiduje dwa tryby zaskarżenia uchwał zgromadzeń wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pierwszy z nich dokonywany w ramach powództwa o stwierdzenie nieważności odbywa się w oparciu o art. 252 KSH, a przesłanką warunkującą możliwość skutecznego domagania się stwierdzenia nieważności przez sąd zaskarżonej uchwały jest jej sprzeczność z prawem.
Drugim sposobem na wyeliminowanie uchwały Zgromadzenia Wspólników z obiegu jest natomiast powództwo o uchylenie uchwały, o którym mowa w art. 249 KSH. Przesłankami warunkującymi możliwość skutecznego domagania się uchylenia przez sąd zaskarżonej uchwały jest jej sprzeczność z umową spółki, dobrymi obyczajami i naruszenie przez tą uchwałę interesów spółki lub też jej cel w postaci pokrzywdzenia wspólnika.
Czy przegłosowany wspólnik może zaskarżyć uchwałę podwyższającą kapitał zakładowy bez pozbawienia go prawa pierwszeństwa?
Co do zasady wyrażonej w art. 246 §1 KSH uchwała dot. zmiany umowy spółki w przedmiocie podwyższenia jej kapitału zakładowego zapada większością 2/3 głosów spółki. Zatem jeżeli umowa nie przewiduje w tym względzie innej wymaganej większości, można podwyższyć kapitał zakładowy nawet bez zgody udziałowca mniejszościowego, o ile zbierze się wymaganą ilość głosów za podwyższeniem kapitału.
Wątpliwości może rodzić podjęcie podobnej uchwały z jednoczesnym pozbawieniem prawa pierwszeństwa, ale o tym mowa w oddzielnym artykule. W przypadku gdy uchwała nie pozbawia prawa pierwszeństwa, to można bezapelacyjnie podwyższyć kapitał zakładowy z przegłosowaniem niezgadzającego się udziałowca mniejszościowego bez ryzyka narażenia się na to, że sąd stwierdzi potem jej nieważność z tego powodu w trybie art. 252 KSH (uchwała nie jest w żaden sposób sprzeczna z ustawą).
Takiej uchwały, jeżeli pozostawione zostanie prawo pierwszeństwa dla udziałowca mniejszościowego, nie sposób też podważyć z samego faktu przegłosowania w trybie art. 249 KSH, bowiem nawet jeśli cena emisji udziałów jest równa kwocie poniżej wartości rynkowej udziałów, to nie dochodzi do naruszenia dobrych obyczajów ani działania w celu pokrzywdzenia udziałowca, bo miał prawo objąć te udziały poniżej ich wartości rynkowej.
Podsumowując, w przypadku gdy zgromadzenie wspólników podejmie uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego poprzez emisję nowych udziałów, nawet jeżeli wspólnik mniejszościowy jest temu przeciwny, a uchwała nie będzie wyłączać prawa pierwszeństwa objęcia nowych udziałów, to nie ma możliwości skutecznego zakwestionowania takiej uchwały, ani w oparciu o powództwo o stwierdzenie jej nieważności (art. 252 KSH), ani też w drodze powództwa o uchylenia uchwały (art. 249 KSH).
Karol Rorat, aplikant radcowski
Kraków, lipiec 2017 r.
Dodaj komentarz